Hoe te reageren bij calamiteiten, hoe speel
je in op problemen of zelfs levensbedreigende situaties binnen een organisatie?
Als je goed beschouwd kijkt naar het ontstaan van een calamiteit zijn er
eigenlijk 2 basale oorzaken te benoemen: A een calamiteit ontstaat om dat interne
afspraken of regelgeving heeft gefaald, B een medewerker heeft zich niet aan de
interne afspraken of regelgeving gehouden. In beide gevallen is er een
belangrijke variabele, dat is wat de externe factor is die van invloed is
geweest op de oorzaak van de calamiteit.
Als organisatie
kan er natuurlijk worden gekozen om alle risico’s dicht te timmeren met
regelgeving, maar de vraag is of dat nu echt effectief is. Zeker omdat het
dichttimmeren met regels het niet nakomen van die regels juist in de hand werkt
en bovendien omdat de externe variabelen zich zeker niet houden aan de regels
die een bedrijf zorgvuldig heeft opgesteld. Maar hoe kan er dan wel worden
ingespeeld op deze basale oorzaken.
Falen van de organisatie
In elke
situatie kan er sprake zijn van het niet effectief blijken van de afspraken en
regels die intern zijn opgesteld om calamiteiten te voorkomen. Dit kan gaan van
onwerkbaarheid van regels die niet aansluiten op de werkzaamheden die moeten
worden verricht, tot aan het veranderen van externe factoren die maken dat
regels niet meer functioneel zijn. Het is belangrijk om als organisatie op tijd
in te spelen op deze externe variabelen, evenals het belangrijk is dat regels
aansluiten bij de werkprocessen van de medewerkers die hieraan gebonden zijn.
Als (Q)HSE
adviseur is het daarom noodzakelijk om in gesprek te blijven met medewerkers/collega’s
over de werkbaarheid van regels, over de mogelijkheden om hier oplossingen in
te vinden en daardoor meer dan eens te investeren in een iets duurdere
oplossing. Dit zal door de leiding van de organisatie niet met gejuich worden
ontvangen. Echter dan is het dus zaak om een goede risicoanalyse te maken van
de gevolgen die er op kunnen treden als er niet wordt gekozen voor deze
duurdere oplossing.
Verkeerd handelen
Uiteraard
ligt de oorzaak met regelmaat ook bij het verkeerd handelen van de medewerkers,
zij kiezen er bewust voor om bepaalde risico’s te nemen omdat ze de gevolgen
onderschatten of omdat werknemers het gevoel ervaren dat de regels/afspraken niet aansluiten bij de
werkzaamheden. Uiteraard zijn er ook medewerkers die bewust kiezen om regels en
afspraken te negeren omdat het hen niet uitkomt, in deze gevallen is een represaille
of als laatste middel het vertrek uit de organisatie mogelijk noodzakelijk om
onwelkome calamiteiten te voorkomen.
Zoals al
eerder aangegeven, dit bespreken vraagt dan ook een betrokken (Q)HSE afdeling/adviseur
die benaderbaar is en dan vervolgens over deze onwerkbare situatie in gesprek
te gaan. Waarbij risico berekening en externe factoren die bij kunnen dragen aan
het voorkomen van de calamiteit zeker ook besproken dienen te worden. Want
juist hierin ligt de kracht, het bespreekbaar maken van de risico’s en gevolgen
van calamiteiten. Waarbij het voorkomen calamiteiten zeker onderdeel is van dit
interne overleg, simpelweg omdat je de gevolgen wil voorkomen en de risico’s en
daarbij horende kosten ten strengste wil voorkomen.
Niet dichttimmeren
Een risicoanalyse is een levend document, op nieuwe variabelen moet proactief worden gereageerd. |
Het
voorkomen van calamiteiten en het uitsluiten van risico’s zit dus niet in het reglementair
dichttimmeren van deze risico’s, het gaat om de risicoanalyses die deze in
kaart brengen. De (soms dure) oplossingen die er zijn om deze zo veel als
mogelijk te beperken en de medewerkers van deze oplossingen te overtuigen.
Hierbij is het dus belangrijk een balans te vinden tussen het opleggen van
regels en het maken van afspraken over werkzaamheden waarbij medewerkers direct
betrokken zijn bij de implementatie van deze afspraken. Hiervoor is vertrouwen
nodig tussen de afdeling (Q)HSE en de medewerkers die van de regels en
afspraken afhankelijk zijn.