Wat is nut?

inaccessible

Jan Troost schreef afgelopen week een blog over zijn grote teleurstelling in de aanvulling op het VN Verdrag voor de rechten van mensen met een handicap. Er was geen verdriet maar vooral boosheid, boosheid over een inhoudsloos voorstel van een Nederlandse Disability Act, ofwel AMvB Toegankelijkheid. En ik deel de mening van Jan, want er staat maar weinig inhoud in. De inhoud die er het meeste uitspringt is 'een voorziening die op weinig ingrijpende wijze en zonder of met weinig kosten tot stand kan worden gebracht' waarbij het duidelijk weer om de kosten gaat en niet om de baten.

Vorige week schreef ik ook over toegankelijkheid, omdat er nog een wereld te winnen is als het gaat om gelijke toegankelijkheid van diensten en producten. Waar het AMvB Toegankelijkheid in Artikel 3 over het 'geraamde nut' spreekt, gaan bij de gemiddelde gehandicapte eigenlijk al de haren recht overeind staan. Want wie stelt dat nut vast, wie kan van te voren weten of een gehandicapte het product gaat kopen / een dienst gaat afnemen of niet?

Mag je zelf bepalen wat je koopt?

Al lezend door het voorgestelde AMvB dan kom je eigenlijk tot de conclusie dat het 'nut' van toegankelijkheid maar een vage term is. Een term die niet gemonitord kan worden, want is het nu wel of niet van nut dat een huis toegankelijk is? Is het wel of niet van nut dat een handleiding leesbaar is? Is het wel of niet van nut dat een dienst ook voor gehandicapten toegankelijk is? Het nut vaststellen op basis van levensduur, bij een huis misschien nog wel vast te stellen. Maar bij een handleiding voor een 'fietslampje' bijvoorbeeld al niet. Want een fietslampje gebruikt een blinde niet, of iemand in een rolstoel zou een ondernemer kunnen denken. Maar wie zegt dat? Wie bepaald dat nut?

Toegankelijkheid is de vrijheid om
zelf te kiezen

Als ik aan toegankelijkheid denk dan denk ik aan de vrijheid om te beslissen of ik een product koop of een dienst afneem. Hiervoor wil ik wel weten wat ik koop, wat het kost en hoe het werkt. Daarvoor heb ik al de nodige aanpassingen nodig, een leesbaar label, een leesbare prijs, een leesbare handleiding, etc. Deze elementen bepalen of ik iets koop, niet het nut wat een ondernemer of misschien overheidsinstantie eraan vast legt. Nee het gaat om vrije keuze, dat is toch de basis van Artikel 1 van de Grondwet?

Toegankelijkheid op waarde schatten

Het is duidelijk dat er een stevige VVD wind door dit AMvB heen waait, want kosten spelen een grote rol. Het beschermen van kleine ondernemers kan ik hierin wel volgen, immers niet iedereen kan zonder meer de kosten voor een verbouwing dragen. Maar als het nu gaat om simpele dingen als toegankelijkheid van een gebouw dat nieuw wordt gebouwd of gerenoveerd, dan is een standaard hiervoor geen overbodige luxe. Immers het is ook voor ondernemers duidelijk waaraan zij moeten voldoen in plaats van een 'nut' te moeten bepalen. Want hoe kan je nu het 'nut' bepalen van een winkel waar 5 rolstoelers per jaar binnenkomen. Is er dan sprake van nut? 

Voor elke ondernemer moet het eigenlijk niet gaan om de kosten, het moet gaan om de kansen die er liggen. Niet het 'nut' bepalen maar de 'winst' laten meespelen in de beslissing. Want het nut kan misschien laag zijn, maar het nut kan wel enorm veranderen als een koffietentje ineens wel toegankelijk is. Dan komen die rolstoelers wel binnen om een kopje koffie te drinken in plaats van naar de toegankelijke concurrent te gaan die een stuk verderop zit. En hoe moeilijk is het om een menukaart online te zetten, waarbij de blinde bezoeker deze kan openen op zijn of haar smartphone en deze voor te laten lezen of in braille te kunnen lezen? 

Toegankelijkheid is niet eng!

De oplossingen lijken soms ingewikkeld, maar vaak zijn ze dat niet. Dat wil niet zeggen dat dit AMvB met simpele oplossingen toegankelijkheid biedt. Nee, het biedt eigenlijk een voortborduren op een gebrek aan toegankelijkheid en een afschuiven op  kosten om het daarmee maar uit te kunnen stellen. Voor elke ondernemer met een beetje ambitie is dat geen optie, want ondernemen is innoveren en het aantrekken van nieuwe klanten. Nou ik zou zeggen, grijp die kans en laat zien dat toegankelijkheid niet zo eng en niet altijd duur is! Het is een kwestie van slimme, innovatieve oplossingen!

Een wereld te winnen

Een avondje op Facebook doet soms je ogen openen, soms opnieuw openen en soms kan het iets bevestigen wat je eigenlijk al wist. Zo ook toen ik een aantal reacties las op berichten over de ontoegankelijkheid van bedrijven, ofwel hoe slecht bedrijven, producten en/of diensten toegankelijk zijn voor mensen met een handicap. Als je de berichten leest dan is er nog veel te winnen als je het vanuit het andere perspectief durft te bekijken.

Een rolstoel voor een trap, stereotype ontoegankelijkheid.
Toch is toegankelijkheid meer dan een oprit i.p.v. een trap.

Bij de ratificering van het VN Verdrag voor de Rechten van Mensen met een Handicap was veel aandacht voor de 'hoge kosten voor werkgevers'die ratificering op zou leveren. Hierbij werd vooral gekeken naar de kosten die toegankelijke investeringen vragen, maar vrijwel niet naar de baten die toegankelijkheid oplevert. Dat is een gemiste kans, zeker omdat ondernemers nu vooral de lasten zien en nog heel beperkt de lusten, met als gevolg de bedrijven die aandacht aan toegankelijkheid besteden doen dit bij voorkeur op punten die in the picture springen en zo min mogelijk hoge investeringen vergen.

MVO perspectief

Vanuit MVO gezien is investeren in toegankelijkheid, of accessibility (A11Y) iets wat een hoge mate van aandacht zou moeten hebben. Zeker omdat toegankelijkheid onderdeel is van de sociale verantwoordelijkheid van bedrijven, voor de producten en/of diensten die zij leveren. Ben je als ondernemer betrokken bij de maatschappij, je klanten en de kwaliteit dan is aandacht voor toegankelijkheid een belangrijk aspect om eens goed over na te gaan denken. 

Nu luxe wasknijpers,
ooit een oplossing voor
reuma patiënten.

Natuurlijk gaat het ook gewoon om geld verdienen en daar zit hem nu net het mooie van toegankelijkheid, het levert als bedrijf uiteindelijk gewoon geld op. Hierbij kan je denken aan de toegankelijkheid van websites, hoe minder obstakels klanten ervaren, hoe minder er gebruik wordt gemaakt van callcenters en dus kunnen de kosten voor dat laatste omlaag door te investeren in een goede, overzichtelijke en vooral toegankelijke website.

Ook in praktische zin, producten die zijn ontwikkeld voor mensen met een handicap zijn vaak makkelijk in gebruik, mensen zonder handicap ook fijn in gebruik en daarmee dus een product wat breed inzetbaar is in de markt. Denk bijvoorbeeld aan die grote wasknijpers die je tegenwoordig zo veel ziet. Deze waren ooit ontwikkeld voor mensen met reuma, tegenwoordig gebruiken steeds meer mensen deze in plaats van de traditionele houten wasknijpers. 

Vragen mag

Om te komen tot toegankelijke producten is kennis over de behoeften van klanten cruciaal. Daarom is het goed om met klanten in gesprek te gaan, naar mogelijkheden te zoeken om op een zo minimaal invasieve/privacy gevoelige manier aan de juiste gegevens te komen. Bovendien zijn mensen met een handicap veelal gewend om informatie over hun behoeften te verstrekken, immers anders komen zij in de huidige ontoegankelijke maatschappij simpelweg amper de deur uit. 

Daarom is de meest cruciale stap in de weg naar toegankelijke producten, (digitale)diensten en locaties, kennis van de behoeften van klanten met een handicap. Dit vraagt met mensen in gesprek gaan, het liefst zelfs mensen met een handicap een dergelijke functie aanbieden, om te voorkomen dat je als bedrijf over mensen gaat praten. Want mensen met een handicap hebben deze kennis in een veel uitgebreidere mate dan wie dan ook, simpelweg omdat zij de ervaring hebben van het leven in een ontoegankelijke wereld.

Hoe elkaar wel te vinden!

Gezocht!

Vorige week schreef ik in 'Elkaar niet vinden' vooral over de werkgevers rol, deze week wil ik het zeker ook over de werkzoekenden hebben. Want om elkaar te vinden is het noodzakelijk ook elkaar te begrijpen. Een van de grootste issues waar hoger opgeleiden met een handicap tegenaan lopen is namelijk dat werkgevers, die hoger opgeleiden zoeken, tijdens een Meet & Greet vaak geen vacatures aanbieden. 

Veel werkgevers kiezen hiervoor omdat ze met het profiel van de kandidaat intern willen gaan zoeken. Voor werkzoekenden is dit een afhaker van jewelste, zij willen graag kunnen solliciteren op een vacature. Immers daarvoor zijn zij naar de Meet & Greet gekomen, voor banen en niet voor vage mogelijkheden. 

Waarom geen vacatures?

Deels is het te begrijpen waarom werkgevers hiervoor kiezen, immers het is vaak lastig in te schatten wat iemand kan en hoe deze persoon dan in een gewone functie past. Toch is een reguliere vacature mijns inziens wel de beste manier om iemand te matchen in een duurzame baan. Door te kijken naar vacatures die er zijn, de kandidaten die beschikbaar zijn en daarnaast te kijken naar individuele mogelijkheden is de uitkomst veelal dat iemand op enkele taken na in een reguliere vacature past.

Veel hoger opgeleiden met een handicap streven ook gewoon naar een 'gewone baan' met ruimte voor hun beperkingen. Dus niet een gecreëerde baan door middel van jobcarving, nee een gewone baan die met behulp van jobcarving wordt aangepast naar hun mogelijkheden. Voor de werkgever zitten hier ook grote voordelen aan. Vooral als het gaat om inpassen, door enkele taken te verplaatsen naar elders in een team, heb je een vacature vervult zonder dat hier veel extra kosten voor worden gemaakt.

Vragen wat iemand kan!

Voor de werkzoekenden zit hier ook een belangrijke bijdrage in, om met werkgevers in gesprek te gaan over een reguliere baan, is het belangrijk om te weten wat je niet kan door je beperking. Een aantal voorbeelden:

Zoals iemand met autisme veelal weet dat een hectische werkomgeving vaak problemen geeft, is een bedrijf met open kantoortuinen voor deze kandidaat veelal minder geschikt. Tenzij er een aparte werkruimte beschikbaar is natuurlijk.

Net als een dove werkzoekende weet dat er een beperking aan beschikbare tolkuren is, en daarom meestal zelf alternatieven aan kan dragen om dit op te vangen in een functie waar men veel met collega's moet samenwerken. Bovendien voorkomt het, door werkgevers veelal gevreesd, vereenzaming op de werkvloer door een gebrek aan communicatie met collega's.

Samen tot oplossingen komen!

Voor veel beperkingen zijn legio mogelijkheden om beperkingen te compenseren, ook dan zullen er altijd dingen zijn die je niet kan. Zoals een dove medewerker niet aan de telefoon kan werken maar wel op de chat, een autist niet de beste kandidaat is om een presentatie te geven maar deze misschien wel uitstekend kan maken. Kortom, het is zoeken naar de talenten die passen binnen de functies en daarbij is het als werkgever belangrijk om te vragen waar iemand goed in is, waar iemand niet goed in is, en tenslotte of er mogelijkheden zijn om dit met hulpmiddelen op te lossen. Als er na deze vragen sprake is van een match dan is het een kwestie van samen werken naar de beste oplossingen en de best mogelijke prestaties binnen de mogelijkheden van de medewerker met een beperking.

Elkaar niet vinden

Op de uitkijk om talent te spotten

Terwijl hoger opgeleiden met een handicap, veelal zonder status, dreigen af te haken van georganiseerde Meet & Greets. Zijn er bedrijven die roepen dat er geen hoger opgeleiden beschikbaar zijn voor het vervullen van de banen die zij aan arbeidsgehandicapten willen aanbieden. Waar gaat het mis, het gaat mis op veel plekken. Het grootste probleem is de afstand tussen werkgevers en werkzoekenden met een handicap. 

Vanuit de doelgroep blijven de verhalen komen, mensen die bij een bedrijf solliciteren op een HBO/WO functie en dan de vraag krijgen of ze Wajong hebben. Moeten ze hier 'nee' op antwoorden dan blijken ze niet geschikt voor een vacature. Of freelancers die vol goede moed met een bedrijf in gesprek gaan over het realiseren van banen voor arbeidsgehandicapten en dan te horen krijgen, wij hebben niks aan die doelgroep omdat ze niet hoog opgeleid zijn.

Ze zijn er echt

Er zijn circa 250.000 mensen met een HBO/WO opleiding, al dan niet afgerond, die een handicap hebben. Binnen de grote groep zijn circa 30.000 Wajongeren met een HBO/WO opleiding, van wie een deel bovendien duurzaam arbeidsongeschikt is. Of ze willen of niet, volgens de nieuwe wet mogen ze feitelijk niet meer werken. Deze veelal ambitieuze mensen hebben grote moeite met het vinden van een passende baan, zeker nu bedrijven 'azen' op 'Participatiewet doelgroepers' om aan de 100,000 banenafspraak te voldoen. Onder de hoger opgeleiden is er een steeds verder groeiend gevoel van gelatenheid omdat ze zich in de steek gelaten voelen door de invoering van de Participatiewet waar zij veelal buiten vallen. De redenen hiervoor:

1. Instroom in HBO/WO banen is vrijwel altijd fulltime;
2. Passend werk in de vorm van parttime werken op HBO/WO niveau blijkt vaak onmogelijk of zelfs te duur;
3. Jobcarving werkt bij deze groep anders.

De knelpunten

Bottlenecks bestrijden en barrières wegnemen

Als het gaat om de instroom bij bedrijven dan is er eigenlijk nooit de mogelijkheid om parttime in te stromen of een baan in duo's te vervullen. Dit maakt de instroom lastig voor de HBO/WO groep die parttime moet werken door zijn/haar beperking. Hierbij kom je gelijk op passend werk, waarbij parttime werken de meest gevraagde aanpassing is naast een werkplek aanpassing. En dan het liefste in een reguliere job, en dus niet in een gecreëerde baan maar gewoon de job waarvoor je hebt gestudeerd. 

Jobcarving bij deze groep vraagt dan ook niet om te kijken naar welke taken misschien kunnen worden uitgevoerd en tot een functie kunnen worden omgezet. Wel kijken naar taken die niet uitgevoerd kunnen worden en daardoor moeten worden herverdeeld onder een team of aan een extra medewerker. En vooral die extra medewerker is vaak een probleem, simpelweg het is te duur om 2 parttimers in te zetten, dus dan toch maar de keuze voor een gezonde fulltimer.

Omdenken

Werkgevers die zonder vacatures naar Meet & Greets komen omdat zij denken dat banen altijd gecreëerd moeten worden, werkt het afhaken van hoger opgeleiden in de hand. Werkgevers die wel vacatures hebben, worden overstroomd met sollicitanten en dat is de crux in dit verhaal. Zoek je mensen, kom dan met vacatures naar de Meet & Greets en de mensen zullen je zeker ook weten te vinden. Zelfs als je ze niet spreekt omdat de vacatures die bij iemand passen via netwerken bijzonder goed hun weg weten te vinden, want de contacten zijn onderling vaak erg goed. En bovendien, men gunt elkaar veelal een passende baan!