Tijd voor reanimatie van de inclusieve arbeidsmarkt!

Ik zou kunnen beginnen met 'ik zei het toch....' Maar dat ga ik nu eens niet doen. Toch was ik van de week niet verbaasd over een aantal artikelen en publicaties met betrekking tot de arbeidsmarkt. En dan met name over de positie van mensen 'met een achterstand op de arbeidsmarkt.' Hoewel ik de term nog steeds beroerd vind, er is nog geen betere uitgevonden helaas. 

Medewerkers Tata Steel

Het begon met de oproep van Tata Steel in het Financieel Dagblad. Zij eisen aanpassing van de Participatiewet om wel duurzame arbeidsrelaties met arbeidsgehandicapten aan te kunnen gaan. De complexiteit van regelingen, onzekerheid van blijvende subsidies voor mensen die volgens de normen van een werkgever niet door kunnen groeien en de opbrengsten kunnen halen die 'gezonde' collega's wel behalen. En daar heeft Tata Steel wel een punt, het behalen van targets is belangrijk op de Nederlandse arbeidsmarkt en niet iedereen is in staat die targets te behalen.

Arbeidsmarkt met hoge eisen

Dit wordt ook gestaafd door de UWV rapportage over de arbeidsmarkt. Mensen met een handicap lopen tegen problemen aan op de arbeidsmarkt. De vraag van werkgevers verschilt enorm met de mogelijkheden van deze groep en andere mensen die ten prooi zijn gevallen aan langdurige werkloosheid. De afstand tussen vraag en aanbod gaat de komende jaren steeds verder uiteen lopen. 

Een citaat uit de UWV Arbeidsmarktanalyse 2017, Samenvatting

"Nederland kent de minst inclusieve arbeidsmarkt van Europa. Het verschil in participatie tussen niet-arbeidsbeperkten en arbeidsbeperkten is in ons land groter dan in andere Europese landen, wat deels overigens uit definitieverschillen kan worden verklaard. Waar de werkloosheid onder niet-arbeidsbeperkten in 2016 met 1 procentpunt afnam, is deze onder arbeidsbeperkten met 0,4 procentpunt toegenomen. Het werkloosheidspercentage onder arbeidsbeperkte vrouwen is van 2015 op 2016 zelfs met ruim 2 toegenomen, waar deze onder nietarbeidsbeperkte vrouwen met 1 afnam. Het werkloosheidspercentage van arbeidsbeperkten ligt met bijna 14 procent ruim 2,5 keer zo hoog als onder niet-arbeidsbeperkten." 

Intensive care

Onderweg naar de Intensive Care

In het licht van bovenstaande artikel en publicatie is de blog van Frans Kuiper des te treffender. De banenafspraak met spoed naar de intensive care geeft de kern van de problemen weer die worden geschetst door Tata Steel, door het UWV en ervaren door mensen met een handicap zelf. De Participatiewet die een einde moest maken aan het onderscheid tussen gehandicapten, heeft het onderscheid juist moeilijker gemaakt. Frans Kuiper spreekt over 4 groepen (regelingen), dat zijn de mensen die binnen de banenafspraak vallen, maar noemt nog niet de mensen die buiten de banenafspraak vallen en nog verder van de arbeidsmarkt verwijderd zijn.

De afstand tussen mensen met een handicap, met of zonder recht op de banenafspraak is vergroot. De afstand tussen arbeidsgehandicapten en niet arbeidsgehandicapten is vergroot, en ten slotte de afstand tot de arbeidsmarkt compleet uit de klauwen gelopen als je aan de verkeerde kant van het UWV papiertje terecht komt. Mijn oproep in een groeiende economie en met een nieuw kabinet voor de deur:

"Maak nu eens echt werk van de inclusieve arbeidsmarkt voor alle arbeidsgehandicapten, zonder overbodige complexiteit in regels, met een duurzaam perspectief of werk!"

Mooi staaltje solidariteit

De feministe in mij heeft iets interessants ontdekt, sinds ik per 1 maart een nieuwe functie heb, heb ik geen 'baantje' meer maar een BAAN! Ik werk eigenlijk al sinds mijn dochter, nu 10, geboren is. Het ging niet vanzelf, na de zwangerschap moest ik ander werk doen omdat ik mijn oude niet meer kon doen. Dus nam ik een besluit, ik ging studeren. En nu, 10 jaar na dit besluit is dit de beste keuze ooit geweest...... 

Toen ik 10 jaar geleden besloot dat ik ten miste 20 uur wilde blijven werken, werd daar in mijn omgeving nogal van opgekeken. Mijn schoonmoeder vond het bizar, 'je hoort thuis bij je kinderen te zijn' was haar filosofie. En dat kan ik haar ook niet kwalijk nemen, zij is zo opgevoed, heeft haar kinderen zo opgevoed en leeft in haar eigen wereld waar dit ook de gewoonste zaak is. Mijn moeder vond het wel leuk dat ik er een 'baantje' op na hield. Zij had immers ook altijd gewerkt in hun eigen bedrijf.

Van dichtbij naar forenzen

Ik heb jaren in de buurt gewerkt, of ervoor kunnen zorgen dat als ik verder weg werkte (ik was een tijd freelancer) dat ik dan op tijd thuis was als mijn dochter uit school kwam. Met veel plezier probeerde ik dit alles te combineren, tot ik een tijdje thuis kwam te zitten. Werkte veel vanuit huis, maar het kriebelde wel enorm om nu eens echt een kans te grijpen. Daarom zei ik ook gelijk ja, toen ik bij ING, in Amsterdam, een baan aangeboden kreeg. 

Ik ging werken als Environmental Social Risk Analist, een serieuze job met perspectieven. En een kans om bij een grote organisatie in te stromen. En ja, wel parttime, iets wat voor mij door mijn beperking geen keuze is, het is voor mij een fulltime job. Het werken bevalt prima, het reizen soms wat lang (minimaal anderhalf uur heen en terug) omdat NS niet altijd meewerkt. Maar ik heb geluk, en dat merkte ik vooral toen ik in februari mijn nieuwe job kreeg....

Ineens was het cool!

Met mijn nieuwe baan kwam er ook iets bij, ik zou een dag extra in Amsterdam gaan werken, van 2 naar 3 dagen. Niet altijd, maar in de praktijk blijkt het toch met grote regelmaat te zijn. Althans in de eerste 4 weken :-). Toch bleek er iets leuks te gebeuren, mijn schoonmoeder bood aan op te passen, mijn dochter ging bij haar tante logeren omdat ik op cursus moest en de volgende logeerdate staat al in de planning. Mijn vriendin bood aan dat dochter kon komen logeren als ik moest reizen en mijn ouders passen uiteraard alle vakanties op. 

Waar ik de afgelopen jaren vaak moeite moest doen om oppas te vinden, blijken alle moeders in mijn omgeving ineens enorm solidair te zijn. Ze bieden allemaal hulp aan, ze vinden het gaaf dat ik die job heb en willen graag bijspringen waar nodig. En ja, dat is fijn om te weten want ik weet namelijk ook dat ik nog veel hulp nodig zal hebben, immers 'it takes a village to raise a child!' 

Van cadeautje naar adviesgesprek

Ben jij je bewust van drempels?

Gewoon een gesprek, met een winkelier over toegankelijkheid. Wat betekent de wens van elke persoon met een handicap, om gewoon die winkel in te kunnen stappen, voor de kleine winkeliers? Met een snelle blik zag ik zo een aantal punten die makkelijk aan te passen zijn, gangpaden, displays, prijskaartjes. Gewoon van die dingen waar de meeste mensen zo voorbij lopen, zonder daarbij stil te staan.

Wat keer op keer blijkt als het om toegankelijkheid gaat, is de bewustwording, het inzicht bieden in de mogelijke probleemsituaties en de bijkomende oplossingen. Vooral de oplossingen maken een gesprek over toegankelijkheid de moeite waard, simpelweg omdat je met een korte uitleg zoveel teweeg kan brengen. Zelf merk ik het dagelijks in mijn werk, gesprekken over thema's waar mensen mee bezig zijn. Gesprekken over thema's waar mensen zich met hart en ziel voor inzetten, kunnen toegankelijkheid ineens op de kaart zetten. Met prachtige gevolgen, want zo wordt Nederland stap voor stap toegankelijker.

Terug naar die winkelier

De winkelier stelde mij een leuke vraag 'iemand kan toch ook een leesbril kopen als iets niet goed leesbaar is?' Deze opmerking is deels terecht, want ieder mens heeft ook zijn eigen verantwoordelijkheid. Maar wat als die leesbril niet afdoende is? Dan kan een beetje extra hulp toch geen kwaad? Door klantvriendelijkheid kunnen veel barrières al worden overwonnen, dat was dan ook de kern van mijn boodschap. Zeker voor een zelfstandige winkelier, met een winkel zonder fysieke drempel.

Gaandeweg het gesprek bleek de winkelier dus eigenlijk niet te weten waarom toegankelijkheid ineens op de radar stond. Toen ik vertelde over het VN Verdrag en de bijbehorende veranderingen in de Wet Gelijke Behandeling (WGB), begreep deze winkelier het wel. Hij dacht dat Nederland voorop liep, toen ik hem vertelde dat we als een van de laatste landen in Europa aan deze wetgeving begonnen zijn, schrok hij enorm. En zo werd een cadeautje uitzoeken, ineens een gratis advies en liep ik met een goed gevoel en cadeautje de deur uit.

#jekomternietin

Social Media

Op Twitter is de #jekomternietin de manier voor mensen met een handicap om aan te geven of een bedrijf, dienstverlener of overheidsinstantie faalt, als het gaat om toegankelijkheid. Misschien al eens gezien, misschien ook niet. Toch is het wel een belangrijke graadmeter om te kijken of je als bedrijf een probleem hebt als het gaat om te kijken of je ergens faalt als het om toegankelijkheid gaat.

Social Media vormen een belangrijke mogelijkheid voor mensen om hun onvrede te uiten, problemen op de kaart te zetten of de aandacht te vestigen op iets wat je raakt. Zelf maak ik er ook met grote regelmaat gebruik van, benoem ontoegankelijkheid met #jekomternietin als ik iets zie, lees, ervaar of er ronduit gewoon tegenaan loop. Vooral voor mensen met een handicap blijkt Social Media een handige uitlaatklep te zijn, zeker omdat klachten bij bedrijven te vaak niet serieus worden opgepakt.

Geen dwang, wel gewoon slim

De mensen van Wij Staan Op

Als bedrijf heb je de nodige ruimte en tijd om de stap van #jekomternietin naar #jekomterwelin (de positieve opmerking over toegankelijkheid) te zetten. Dus, bemerk je als onderneming dat je een probleem hebt met toegankelijkheid, dan heb je de ruimte om hier een oplossing voor te zoeken. Natuurlijk is het hierbij wel belangrijk te weten waar het probleem ligt. Daarvoor is dus de #jekomternietin door Wij Staan Op in het leven geroepen. 

Het manifest van Wij Staan Op biedt een duidelijk beeld van de inclusieve norm, waar deze jongeren naar streven. Deze groep jonge gehandicapten willen namelijk niets anders dan gewoon mee kunnen doen, net als ieder ander. Toch blijkt juist uit de praktijk dat veel bedrijven nog veel stappen moeten zetten om daadwerkelijk inclusief te ondernemen. Of het nu gaat om producten, diensten of interne bedrijfsvoering, toegankelijkheid moet de norm worden en die norm is helaas nog vaak ver weg.....

Toegankelijkheid als business model!

Door als bedrijf in te zetten op toegankelijkheid kan je in de komende jaren het verschil maken, omdat a) verdere vergrijzing de vraag om voorzieningen toe doet nemen, b) mensen met een beperking steeds actiever participeren als klanten en op de arbeidsmarkt. Gezien (volgens Inclusie Nederland) meer dan 2,3 miljoen mensen in handicap hebben, is dit niet zomaar een klantengroep om te negeren. Bovendien hebben ze sinds juli 2016 gelijke rechten op het gebruik van diensten en producten op basis van de Wet Gelijke Behandeling. 

Het is dan ook niet voor niets dat meer en meer bedrijven actief inzetten op toegankelijkheid, hier zelf een speciale medewerker voor in dienst hebben of overwegen een speciale afdeling op te zetten. Hierbij is het van groot belang niet voor mensen te denken, maar mensen zelf te laten denken en dus gebruik te maken van ervaringsdeskundigen. Dus wilt u met inclusief ondernemen aan de slag, denk dan eens goed na over de mogelijkheden om dit te combineren met de inzet van de experts zelf en daarmee gelijk bij te dragen aan de uitvoering Participatiewet. Waarom niet zou ik zeggen! 

The proof is in the pudding!

Toegankelijkheid voor iedereen

Als het gaat om toegankelijkheid is dit Britse spreekwoord misschien wel het meest treffend. Want het belang van toegankelijkheid is lastig te meten in een ontoegankelijke samenleving, of misschien juist wel.......?

De ratificering van het VN Verdrag bleef in Nederland lang achter om de hoge kosten die dit met zich mee zou brengen. Nu is het, zoals met zoveel dingen, zo dat juist dit wachten kostenverhogend werkt. Vooral in een snel ontwikkelende technologische samenleving zoals we dagelijks aan den lijven ondervinden.

Toch komen we vaker met ontoegankelijkheid in aanraking dan we ons realiseren. Denk bijvoorbeeld aan die grote billboards op stations, met reclame filmpjes waarbij je je vaak afvraagt waar ze over gaan. Met ondertiteling zou je de boodschap makkelijker kunnen begrijpen, bovendien maakt ondertitteling elk reclame spotje toegankelijk voor doven en slechthorenden. Kortom, iedereen heeft baat bij deze simple toepassing.
Daarom een paar interessante toepassingen op een rijtje, waarmee elke ondernemer een mooie toegankelijke stap in de richting van toegnakelijkheid kan zetten.

Toegankelijkheidsprincipes

Elke ondernemer wil zich onderscheiden, wil het beter doen dan de ander, heldere en duidelijke informatie verschaffen en daarmee klanten optimaal te bedienen. De grap aan een van de kernwaarden van toegankelijkheid precies aansluit op dit principe, namelijk 'keep it simple!' Samengevat geldt voor alle producten en diensten dat ze:

• Gebruiksvriendelijk
• flexibel
• eenvoudig
• beperkte inspanningen
• Duidelijk leesbaar/herkenbaar
• optimaal contrast
• duidelijk lettertype
• herkenbare vorm
• Beschikbaar in meerdere taalvormen
• gesproken
• geschreven
• Informatie
• begrijpelijke informatie
• complete informatie
• Afmetingen
• geschikte afmetingen gebruiksruimten

Deze elementen vormen de basis voor breder toegankelijke producten en diensten. En als je, je afvraagt waarom het belangrijk is hier vorm aan te geven; 'the proof is in the pudding!' Omdat elke ondernemer zal ontdekken dat deze toegankelijkheidsprincipes meer klanten over de streep zullen trekken, en daarmee een positief effect op de verkoop zullen opleveren!

Duurzaamheid en economie gaan echt wel samen!

In de afgelopen maanden had ik een leuke studie opdracht, het uitwerken van een eco-assessment. Hierbij onderzoek je een gebied, een groot ecosysteem en de subsystemen. Het bijzondere is dat je op deze wijze anders leert kijken naar de natuur, de verbanden tussen de ecosystemen en uiteraard de keuzes die wij als mensen maken. 

Duurzaamheid is een boeiend onderwerp, vooral als het gaat om de economische perspectieven die duurzaamheid ons kan bieden. Natuurlijk vraagt het ook realisme, investeren in duurzame oplossingen is niet goedkoop. Behouden wat je hebt lijkt dan aantrekkelijk. Maar uiteindelijk zal het behouden van het oude meer kosten met zich meebrengen dan we ons voor mogelijk kunnen houden.

Eerlijk over duurzaamheid

Juist omdat ik de laatste maanden met duurzaamheid, ecosystemen en dan specifiek onze prachtige Hollandse duinen bezig ben geweest, verbaasde onderstaande mij enorm:

Stelling uit @kieskompas stelt dat voorkomen klimaatverandering ten koste gaat vd economie, terwijl het natuurlijk precies andersom is (tweet bericht)

Want inderdaad, het voorkomen van klimaatverandering zal de economie uiteindelijk alleen maar goed doen. Niet voor niets sloot ik mijn onderzoek af met:

"Duurzame energie opwekking, noodzakelijk om de zeespiegelstijging in te perken, en daarmee uiteindelijk het Hollandse Duingebied het beste scenario te bieden als het gaat om de effecten van klimaatverandering en de zeespiegelstijging. Deze conflicten zullen in de komende jaren zeker meer en meer gaan spelen, en vragen om de noodzakelijke afwegingen tussen de culturele rol van ecosystemen en provisie rol van ecosystemen. Waarbij in het geheel van de Hollandse Duinen de provisie van veiligheid niet onderschat mag worden, ter bescherming van miljoenen inwoners van het achterland en de economische centra in de Randstad."

Waarbij ik verwees naar de impact van het bouwen van windmolenparken op zee, op de culturele ofwel recreatie, waarde van het duingebied. Want natuurlijk, duurzame energie opwekking, vermindering van de CO2 uitstoot door energie besparende maatregelen zullen ons allemaal geld gaan kosten. Toch staat daar ook iets tegenover, want de offshore die het nu zo zwaar heeft kan meer doen met windmolenparken en bijbehorende infrastructuur. De energiebedrijven investeren in duurzame energie opwekking in plaats van vervuilende kolenfabrieken, net als wij onze huizen beter kunnen isoleren om daarmee de vraag bij die zelfde leveranciers terug te dringen.

Iedereen kan bijdragen aan werkgelegenheid

Al deze ontwikkelingen brengen ook iets moois met zich mee, namelijk werkgelegenheid. Van installateurs van zonnepanelen tot de ontwikkelaars van zonnepanelen met een steeds hoger rendement. Van het bouwen van windmolens tot het plaatsen en onderhouden van windmolens. Het zijn banen die er deels al zijn, maar zeker nog verder uit kunnen groeien als het gaat werkgelegenheid. 

Dus eigenlijk is het weer een ouderwets 'kip en het ei' verhaal, wie was eerst? Nou die discussie kunnen we dus beter gewoon overslaan, en de economie duurzaam bestand maken tegen de ontwikkelingen in het klimaat die we zelf tot stand hebben gebracht. Om deze ontwikkelingen in te perken, zelfs tot staan te brengen is er nog veel nodig en daarbij kunnen veel mensen een eerlijke boterham verdienen. En juist dat, is dat ik zo graag aan duurzame ontwikkelingen bijdraag, want we kunnen samen iets moois opbouwen voor onze kinderen en kleinkinderen!

Wie doet er mee?

Het is een veel gehoord issue ´toegankelijkheid kost geld´ en dat wordt als hoofdreden gezien om op de goedkoopst mogelijke manier aan toegankelijkheid te werken, of zelfs niet aan toegankelijkheid te beginnen. Nu heb ik hier al vaak iets over geschreven, over de baten, over mensen met een handicap als klant zien, over de mogelijkheden die toegankelijkheid voor alle klanten biedt. Ja, toegankelijkheid is gewoon smart business!

Toch lukt het maar met mate om mensen de business case van toegankelijkheid te laten zien, er zijn veel vragen, en er is nog veel onduidelijk. Simpelweg, er is een gebrek aan data, informatie, kennis over het onderwerp en dus is onderzoek noodzakelijk. Onderzoek om aan te tonen dat toegankelijkheid wel degelijk zoden aan de dijk zet, een positieve invloed heeft op het merk en de bedrijfsvoering.

Meedoen

Inmiddels heeft Nederland een aantal leerstoelen ´disability studies´ binnen verschillende maatschappelijke studierichtingen en met verschillende benamingen. Deze leerstoelen werken aan het vergaren van kennis over een inclusieve maatschappij. Toch is er, bij mijn weten, nog geen business gerichte leerstoel ´disability studies´ en dat is jammer. Want juist het bedrijfsleven kan veel leren van inclusief design, inclusief ondernemen, inclusief personeelsbeleid. Om daarmee bij te dragen aan de ontwikkeling van een inclusieve economie. 

Ik zou graag zien dat een van de Hogescholen of Universiteiten een leerstoel zou ontwikkelen op dit gebied, de stap te zetten om ervaringsdeskundigen de ruimte te bieden aan studenten te laten zien hoe inclusief bij de business hoort. Dat inclusief ondernemen meer is dan ´maatschappelijk bezig zijn´ Want het is meer, het is gewoon ondernemen met oog voor alle klanten, niet denken ´ze komen toch dus dan is het goed´ maar toe werken naar ´hoe kunnen we al onze klanten optimaal bedienen?´

Samenwerken

Zoals in zoveel gevallen geldt, is samenwerking de sleutel naar succes. Daarom zou het goed zijn als die 10% van de ondernemers die bijdragen aan de 100.000 banen doelstelling, hun ervaringen op het gebied van arbeidsmarkt zouden delen op Hogescholen en Universiteiten. Het zou goed zijn als bedrijven die werken aan inclusief design, inclusieve producten en diensten, hun kennis zouden delen met diezelfde Hogescholen en Universiteiten. 

Door samen data en kennis te verzamelen kunnen we in de toekomst garant staan voor een echte inclusieve economie, waarin een ondernemer zonder oog voor toegankelijkheid er niet meer bij hoort. En ondernemen met oog voor toegankelijkheid, de gewoonste zaak is geworden. Als we zo ver zijn, dan kunnen we samen zeggen, ´wij hebben de inclusieve klus geklaard!´Dus is mijn vraag, ´wie doet er mee?´